Adana'nın Güçlü ve Tarihi Kaleleri

Adana şehrimizin tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Ve bu günlere tabiri caizse tırnaklarıyla kazarak geldi. Bu makalemizde size Atalarımızın korunak olarak kullandıkları, şehrin semboli haline gelmiştir. Adana'daki Güçlü ve Tarihi Kaleleri Anlatacağız.

Adana Kalesi

Adana Kalesi, Adana’nın Tepebağ ve Kayalıbağ mahallerinde, Seyhan Irmağının ve Taşköprünün batı bitişiğindeki höyüğün üzerinde bulunmaktadır. 781 yılında Abbasi Halifesi Mehdi ile oğlu Halife Harun-ür Reşid (764-809) kale inşaatını bitirmiştir. 1836 yılında Adana’yı ele geçirmeye çalışan Osmanlı döneminde Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa, kaleyi yıktırmıştır. Geçmişten günümüze kalan ise kule ile sur yıkıntıları gelebilmiştir. "Kalekapısı" ve "Tarsuskapısı" olmak üzere iki parça duvar enkazı bulunmaktadır. Kale hakkında bilgiler İngiliz seyyahı Kinneir’in notlarında bulunmaktadır. 1813 – 1814’te Adana’yı ziyaret ettiği zaman Adana kalesi hakkında seyhan kenarında olduğunu ve taştan yapılmış duvarları ile çeyrek mil kadar uzunluğu olduğunu söylemektedir.

Andıl Kalesi (Andala Kalesi)

Andıl Kalesi, Adana Kozan ilçesinin 15. km. kuzeyinde olup, ilçe merkezinden görülebilir bir mevkide yer alır. Denizden 1510 metre yüksekte yer alan Andıl Dağı‘nın zirvesine kurulu kale, geniş bir çevreye hakimdir. Bu kale Kozan’da bulunan kalelerin en yüksek olanıdır. Orta Toroslar’da bulunan çok sayıdaki kale kalıntılarından biri olan Andıl Kalesi, Çukurova’yı İç Anadolu’ya bağlayan ticaret yolunun güvenliğini sağlamak için yapılmıştır. Kozan’dan Feke ve Saimbeyli’ye giden tarihi kervan yolunun batı yanına inşa edilen kale, haberleşme açısından çok önemli bir rol üstlenmiştir. Bu kale hakkında yapılan araştırma raporları kalenin, 13. yy.da bir manastır olarak da hizmet verdiğini ortaya koymaktadır. (R. Edwards). Andıl Kalesi, Çukurova’daki kaleler zincirini oluşturan kalelerin büyük çoğunluğunu görebilmektedir. Bunlar; Karasis, Uzunoğlan (Yarıkkaya), Anavarza ve Kozan Kaleleridir. Kale ve yakın çevresinde çok sayıda sikke bulunmuştur. Köylüler tarafından bulunan bu sikkeler içerisinde, Kilikya Ermeni Prensliği’ne ve Roma dönemine ait olduğu bilinenler de vardır. Orta çağa ait olan bu sikkeler içinde, Ermeni prenslerinden 2. Levon ve 2. Het’um’a ait olanlar da bulunmaktadır.

Yarıkkaya Kalesi (Uzunoğlan)

  Yarıkkaya Kalesi, diğer adıyla Uzunoğlan Kalesi, Kozan ilçesinin merkezinin kuzeydoğusunda, Ferhatlı ve Eskimantaş köylerini ayıran Uzunoğlan tepesindedir. Bu tepeden Anavarza ve Karasis kalelerini görebilirsiniz. Hititler döneminde yapılan kale hala ayaktadır. Kalede mermerden yapılmış büyük sütunları olan ibadethane bulunmaktadır.İbadethanenin güneybatı kısmında Hitit Tanrıçasının kabartması durmaktadır.

Bucak Kalesi

Kozan ilçesinin 10km. güneyinde Hamamköy’ün doğusunda yer alan Bucak Kalesinin kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Ortaçağ’a kadar tarihlendirilen kaleden günümüze sadece bazı kısımları harap durumda gelebilmiştir. Yaklaşık 60-70 metre yükseklikteki bir tepede bulunan Bucak Kalesi’nin, Stratejik konumundan dolayı askeri amaçlı olarak yapıldığı sanılmaktadır. Kale, Çukurova düzlüğünün hemen bitiminde ve Toros dağlarının başlangıcında yer almaktadır.Konum olarak bir taraftan Çukurovayı kontrol ederken aynı zamanda Toros dağlarına çıkışı tutmaktadır.

Saimbeyli Kalesi (Haçin Kalesi)

Saimbeyli Kalesi, diğer adıyla Haçin Kalesi , Ortaçağ da yapılmıştır.” KaraKilise” de denir. Saimbeyli Kalesi, Saimbeyli İlçesi’ndeki Haçin Kalesi Orta Çağda kervan yolunun korunması için yapılmış bir karakol niteliğindedir. İlk ismi Badimon olan kaleden yalnızca iki burç günümüze ulaşabilmiştir. Bunun da nedeni çevresinde taş ocağının bulunmasıdır. Kalenin doğusundaki kayalıklarda mermer ev kalıntılarına ve çevrede de mermer sütun ve başlıklara rastlanması, burada bir yerleşim yerinin bulunduğuna işaret etmektedir.

Anahşa Kalesi (Pozantı)

Anahşa Kalesi, Adana’nın Pozantı ilçesi yakınlarında Anahşa dağının üzerinde kurulmuş bir garnizon kalesidir. Günümüzde çok harap bir haldedir. Anahşa Kalesi Torosların en büyük geçidi olan Gülek Boğazı’nın girişindedir. 1671’de kaleyi gören Evliya Çelebi bu kaleden "mamur bir kale" diye söz etmiştir Pozantı’da bulunan Geç Bizans dönemi yapılarından biri olan Anahşa Kalesi, Pozantı–Ankara D-750 karayolunun batısında ulaşılması oldukça zor ve 1800 m yüksekte, vadiye hakim bir savunma kalesi olarak yapılmıştır. Güney tarafı sarp ve kayalıktır. Geniş bir tepe üzerindedir. Kuzeyde iki burun vardır. İç kısmında ise tonozlu yapılar ve su sarnıçları yer alır. Üst kısmında bilhassa doğu ve batıda mazgal dedikleri kaleyi çevrelemektedir. Kaleye ana giriş kuzeydendir.

Feke Kalesi

Feke Kalesi, Feke İlçesi’nin kuzeydoğusundaki bir tepe üzerindedir. Feke İlçesi’nin kuzeydoğusundaki bir tepe üzerindedir. Feke ilçesini geçtikten 3 km sonra Buradan geçen kervan yolunu kontrol etmek amacıyla 12.yüzyılda yapılmıştır. İlk kez Bizanslıların yaptırdığı, sonra da Selçukluların kullandığı kaledir. Dikdörtgen bir plân düzeni gösterir. Sekiz burcu ve bir gözetleme kulesi vardır. Günümüzde bu burçların yarıdan fazlası toprağa gömülmüş durumdadır. Kale içerisinde yapı kalıntılarının izleri bulunmaktadır. Tek giriş kapısı güney yönündedir.

Yılanlı Kale (Yılan Kale, Şahmeran)

Yılanlı kale, Ceyhan’a 13 km. mesafede E-5 karayoluna 3 km. dir. Çok sarp bir tepe üzerine Ceyhan Ovası’na tamamen hakim şekilde kurulan bu kalenin Bizanslılar zamanında yapıldığı sanılmaktadır. Yöre halkı tarafından Şahmeran kalesi olarak da adlandırılmaktadır. Ortaçağda yapıldığı kabul edilen kalenin Haçlılar zamanında da yapıldığı düşünülmektedir. Halen heybet ve sağlamlığını kaybetmeyen kalenin bazı kalıntılara bakarak antik bir şehrin harabeleri üzerine yapıldığı ileri sürülmektedir. Dıştan 700 metre kadar çevresi olan kale ikişer katlı 8 yuvarlak burçla tahkim edilmiştir. Burçlar ve araları tamamen mazgallı olup, bu mazgalların ortaları ateş etmek için deliklidir. Kale bedenleri adeti dantel gibi işlenmiştir. Kalenin güneye bakan bir demir kapısı vardır.

Meydan Kalesi (Parzbert, Parsibeyt)

Aladağ ilçe merkezine 12 Km. uzaklıkta olan Meydan Yaylası ve 1563 metre rakımlı tepe üzerinde 2000 metrekarelik alan üzerinde kurulu bulunan kalenin beraber gezilebilir. Meydan Kalesi’nin güney tarafında yer alan Meydan Yaylası ile Kuzey tarafında Aladağ ilçesine kadar uzanan geniş ormanlık alan ve sahip olduğu ağaç türleri ile beraber seyri, ziyaretçilere keyif verir. Meydan kalesi, 1000’lü yıllarda bu bölgede yaşayan Grek halkı tarafından yapıldı. Meydan Yaylası’nın yerleşim merkezi içinden geçildikten sonra yaklaşık 2-3 kilometre araçla tırmanılarak kalenin yakınlarına varılır. Kalenin Meydan Yaylası’na bakan güney tarafından kapı yoktur. Kalenin ana giriş kapısı dışında bazı noktalardan kaleye giriş mümkünse de, kale duvarlarının yer yer yıkık olduğu bu noktalardan kaleye giriş oldukça tehlikelidir. Kalenin ana giriş kapısı, Aladağ ilçesine bakan kuzey tarafındadır. Araç park edildikten sonra, başınızın üzerinde abidevi biçimde yükselen çam ağaçlarıyla kaplı ormanın içinden 15-20 dakikalık bir yürüyüş ile Meydan Kalesi’ne varılabilir. Kaleye gezinti için çevreyi bilenlerden rehberlik almakta fayda vardır.

Kozan Kalesi

Anavarza’ya 36 km. uzaklıkta olan Kozan Kalesi, Çukurova’yı çevreleyen Dağ Kaleleri zincirinin dördüncü halkasını teşkil eder. İki gurup halinde inşa olunan kalenin 44 kule ve burcu vardır. Güneyde­ki tahkimat gurubunun ortasında ve zirvede iç kale bulunmaktadır. Kuzey ve güneydeki bu iki gurup bir birlerine bir surla bağlıdır ki her ikisinin çevre uzunluğu 6 km.'yi bulur. Kalede 20 – 30 basamak merdivenle inilen mahzenler, gizli yollar vardır. Bu mahzenlerin erzak, cephane depola­rı ve sığınak olarak kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Kalenin su ihtiyacını karşılamak üzere yapılmış gayet büyük su sarnıçları vardır. Kalede Selçuklular ve Ermeniler tarafından yapılan onarımlara dair kitabeler bulunmaktadır.

Karasis Kalesi

Karasis Kalesi, Adana ili, Çukurova’daki kaleler zincirini önemli bir halkasını oluşturur. Kozan Barajı’nın hemen kuzey kesiminde yer alan kale, ilçe merkezine kara yoluyla yaklaşık 17 Km. uzaklıktadır. Kaleyi inşa edenlerin Selefkoslar (Selefkiler) olduğu bilinmektedir. Milattan önce 333 de Büyük İskender’in eline geçen Kozan, O’nun ölümünden sonrada Selefkosların idaresine girmiştir. Öncelikle savunma amaçlı inşa edilmekle birlikte kapladığı yaklaşık bir kilometrekarelik alan ve yer yer kayaların içine oyulmuş evler göz önüne alındığında, aynı zamanda bir yerleşim birimi olarak kullanılmıştır. Kalenin doğu cephesindeki kulelerden birinde mitolojik tanrı Herakles Kallinikos’un sembolü olan ‘Herakles lobutu’ bulunmaktadır. Diğer bir kulenin batıya bakan giriş kapısı üzerinde ise kısmen tahrip edilmiş fil kabartması bulunur. Sur duvarlarının içe bakan yüzeylerindeki taşların bazılarında ise "T" ve "S" harfleri görülmektedir. Bu harflerin, sur duvarlarının yapımında çalışan taşçıların, taşları nereye koyacaklarını belirlemek için yazdıkları sanılmaktadır. Kale’ye gitmek isteyen Turistlerin güzergâhı, ya gedikli köyünün taburlu mahallesi ya da kuzeyden çıkılırsa Orçan köyünün güney kesmi kaleye çıkmak için kullanılabilir.

Anavarza Kalesi

Ceyhan – Kozan karayolundan da görünen Anavarza Kalesi’ne, karayolunun 28. km.sinde yer alan Ayşe Hoca köyü içinden 4 kilometre doğuya gidilerek geçmiş yıllarda adı Anavarza köyü olan, şimdiki adı ile Dilekkaya Köyü’ne varılarak ulaşılır. Anavarza Kalesi ve üzerinde yer aldığı kaya kütlesi Ceyhan-Kozan yolundan da görünmektedir. Anavarza Antik kentinin bir çok bölümünde kale ve surlar ayaktadır ancak buna mukabil kalenin yer aldığı kaya kütlesinin hemen batısında yer alan antik kentten, etrafını çevreleyen duvarların bir kısmı ve iç kısımda yer alan birkaç yıkıntı haldeki yapı dışında geriye pek bir şey kalmamıştır. Anavarza kalesine çıkış kayalıkların bir çok yerinin tamamıyla dik olmasından dolayı güney tarafından veya doğu tarafındaki kapının bulunduğu kısımdan yapılmaktadır. Kale üç bölüme ayrılmaktadır: Birinci sur da ve Ermeni prenslerinden Toras’ın 1057 yılında yaptırdığı üç nefli küçük kilisenin de içinde bulunduğu askeri kışla; iki sur da arasındaki düz kayalık üzerine kurulmuş olan üç katlı kule; ikinci sur da ve içinde bulunan bitişik odalar topluluğu, depolar ve su tankları. Üç katlı kuleye giriş sadece bir kapıdan ve dayanılan bir merdivenle yapılmaktadır.

Kudret Kalesi (Tepecikören Kalesi)

Kudret Kalesi, Kozan ilçesinin 15. km. kuzeyinde olup, ilçe merkezinden görülebilir bir mevkide yer alır. Orta Çağlardan kalan kale, Denizden 1510 metre yüksekte yer alan Kudret Dağı’nın zirvesine kurulu kale, geniş bir çevreye hakimdir. Bu kale Kozan’da bulunan kalelerin en yüksek olanıdır.